صنعت پتروشیمی یکی از صنایع پربازده در کشور است که تاثیر زیادی بر اشتغال زایی و توسعه اقتصادی دارد. این صنعت به صورت عمده در دو گروه صنایع بالا دستی و پایین دستی تقسیم می‌شود که امروزه صنایع پایین دستی به علت مزایا زیادی که به همراه دارند، از اهمیت بالایی برخوردار هستند. به گفته کارشناسان، گسترش تولید در این صنعت، می‌تواند در کنار تمام مزایایی که به دنبال دارد، فرصتی مناسب برای حضور در بازارهای بین المللی باشد. ما در این مقاله قصد داریم این صنایع پایین دستی و مزایایی که به دنبال دارند را بررسی کنیم. همراه ما باشید.
صنایع پایین دستی پتروشیمی
صنایع پایین دستی بخشی از صنعت پتروشیمی هستند که معمولا نقشی در بخش تولیدات ندارند و فعالیت این بخش در ارتباط با مصرف کنندگان صورت می‌گیرد. برقراری ارتباط با مصرف کنندگان و توزیع و فروش محصولات از عمده کارهای صنایع پایین دستی است. صنایع پایین دستی علاوه بر تامین نیازهای داخلی و اشتغال زایی، نقش مهمی در توسعه صادرات و حضور در بازارهای بین‌المللی دارند. بررسی‌های که توسط کارشناسان انجام شده است، نشان می‌دهد که این صنعت هنوز به وضعیت بسامان مورد انتظار نرسیده است و می‌تواند از ظرفیت‌های بیشتری برخوردار باشد و نقش موثرتری بر توسعه اقتصادی و اجتماعی داشته باشد. شرکت‌های پایین دستی پتروشیمی با توجه به نوع خوراک صنعت مادر که شرکت پتروشیمی است، احداث می‌شوند تا وظیفه توزیع و صادرات آن را برعهده گیرند.
اهمیت صنایع پایین دستی پتروشیمی
صنایع پتروشیمی به دلیل تامین نیازهای داخلی، نقش مهمی در توسعه اقتصادی و اجتماعی دارند و به دلیل اینکه وظیفه این بخش از شرکت‌های وابسته به شرکت مادر، توزیع و صادرات محصولات است، از اهمیت بالایی برخوردار هستند. در صورتی که صنایع پایین دست مورد حمایت قرار نگیرند و توانایی برقراری ارتباط درست با مصرف کنندگان را نداشته باشند، عملکرد شرکت مادر تضعیف می‌شود و خود شرکت هم نمی‌تواند برای طولانی مدت فعالیتی داشته باشد. علاوه بر این مسائل، از دلایل دیگر اهمیت این صنایع پایین دستی می‌توان به مزایا زیر اشاره کرد.
- جلوگیری از خام فروشی
- افزایش صادرات غیر نفتی
- ایجاد ارزش افزوده بالا
- توزیع عادلانه ثروت در کشور
- توزیع و تقویت تعاونی در سطح ملی
دلایل عدم توسعه صنایع پایین دستی
اقداماتی زیادی می‌تواند از توسعه صنایع پایین دستی جلوگیری کند که یکی از مهم ترین آن‌ها خام فروشی به صورت مستقیم از مگاکارخانه‌ها است. صنایع پایین دست بسیار آسیب پذیر هستند و باید توسط دولت حمایت شوند. که این حمایت می‌تواند از طریق اقدامات زیر انجام شود.
- ایجاد امنیت سرمایه گذاری
- ایجاد زیرساخت‌ها
- جلب سرمایه
- جلوگیری از فروش خام مواد
- و…
در صورتی که مشکل سرمایه و حمایت از طرف دولت در این صنایع پایین دستی حل شود، می‌توان اقدامات لازم جهت رفع موانعی چون تحریم‌ها و عدم وجود تکنسین ماهر انجام داد. با این کار علاوه بر توسعه و پیشرفت صنایع پایین دستی پتروشیمی، می‌توان از دانشجویان این رشته کمک گرفت و باعث رشد اشتغال زایی کشور شد.
اقدامات مهم در جهت توسعه صنایع پایین دستی پتروشیمی
همانطور که اشاره کردیم از دلایل مهمی که به توسعه این صنایع کمک می‌کند، حمایت‌های دولت است. اما علاوه بر آن، اقدامات دیگر هم می‌تواند به توسعه این صنایع پایین دستی کمک کند که عبارتند از:
تکنولوژی
تکنولوژی یکی از اهرم‌های رشد صنعتی و اقتصادی کشور است که تحریم‌ها علیه ایران تاثیر زیادی بر آن داشته است. صنایع پایین دستی پتروشیمی باید تمام تلاش خود را در جهت خرید تکنولوژی‌های بروز و با کیفیت کنند تا بتوانند با تجهیزات و فناوری بهتری وارد سرمایه گذاری مشترک با خارجی‌ها شوند.
توسعه سرمایه گذاری خارجی
در طی سال‌های اخیر درخواست شرکت‌های بین‌المللی برای سرمایه گذاری در ایران افزایش یافته است و با لغو تحریم‌ها این درخواست‌ها بیشتر هم می‌شود. جذب سرمایه گذاران خارجی توسط صنایع پایین دستی، یکی از راه‌های تحقق رونق اقتصادی و کاهش آسیب پذیری در برابر تحریم مجدد است.
شکل گیری شبکه‌های عمودی و افقی در صنایع پتروشیمی
شرکت‌های قدرتمند پایین دستی، باید با تلاش در کاستن قیمت‌های تمام شده محصول و افزایش بهره وری، به دنبال راهی باشند تا با برندسازی قدرتمند، جایگاه خود را در بازار حفظ کنند و با ایجاد مزیت‌های رقابتی در عرصه‌های بین المللی قرار گیرند. شرکت‌های پتروشیمی با شکل دهی شبکه‌های عمودی می‌توانند علاوه بر سود دهی بیشتر، از خام فروشی جلوگیری کنند و موجب رونق صنایع پایین دستی شوند.
مزایا وجود صنایع پایین دستی
وجود ارتباط قوی بین صنعت پتروشیمی و صنایع پایین دستی آن، باعث می‌شود که نقص محصولات توسط صنایع پایین دستی شناسایی شده و به اطلاع شرکت مادر برسد. از آنجایی که صنایع پایین دستی وظیفه توزیع محصولات و ارتباط مستقیم با مصرف کنندگان را دارند، می‌توانند نیازهای مشتریان را شناسایی کنند و با فرآورش اطلاعات دریافتی از مصرف کنندگان، محرکه‌ای برای پیشرفت صنعت مادر و افزایش کیفیت محصولات آن شوند. بنابراین این زنجیره ارتباطی باعث رشد فناوری صنعت پتروشیمی در جهت رفع نیاز صنایع پایین دستی و مصرف کنندگان می‌شود.
جمع بندی
صنایع پایین دستی پتروشیمی نقش مهمی در پیشرفت صنعت مادر و توسعه اقتصادی و اجتماعی کشور دارند. این صنایع با ارتباط مستقیم با مصرف کنندگان و صادرات محصولات، کمک زیادی به جذب سرمایه گذار می‌کنند. وجود سرمایه گذاران خارجی می‌تواند تاثیر تحریم‌ها را بر روی صنایع پایین دستی کمتر کند. ما در این مقاله به بررسی کامل مزایا صنایع پایین دستی و نقش آن‌ها در عملکرد صنعت مادر و توسعه بخش اقتصادی کشور پرداختیم. بهتر است به اقدامات مهمی که به توسعه صنایع پایین دستی کمک می‌کند، توجه داشته باشید تا از راه‌حل مشکلات موجود در صنایع پایین دستی آگاهی یابید.
